Je kent dit effect vast wel. Je pakt een schaaltje chips, sluit de zak af, ruimt deze op in een van je keukenkastjes, installeert je met een serie, film of mooi boek en eet het schaaltje leeg. Het smaakt naar meer en je besluit dan nog een schaaltje te pakken. Dus film of serie op pauze, of je boek opzij, dekentje opzij en je staat op van de bank, vult je schaaltje voor de tweede keer, neemt je voor dat dit je laatste schaaltje is van vandaag … en voor je het weet is de hele zak leeg.
Is het een gebrek aan wilskracht? Ben je zwak? Is het het zout? Het vet? Iets anders?
Chris van Tulleken zocht het uit. Hij is arts en maakte talloze documentaires over gezondheid voor de BBC. Hij vroeg zich af waarom we ons volproppen met ongezond voedsel en daar niet vanaf kunnen blijven. Hij dook uitgebreid allerlei wetenschappelijke onderzoeken in, sprak wetenschappers en onderwierp zichzelf aan een eetprogramma met dit ongezonde voedsel. Hij komt tot de conclusie dat het niet het zout of het vet is, maar het ultrabewerken van onze voeding. Dit ultrabewerkte ‘voedsel’ hackt je brein en zorgt op veel manieren voor gezondheidsschade. Chris schreef er een boek over: Ultra-processed people, vertaald als De voedselfuik.
Wat is ultrabewerkt voedsel, waarom kun je er niet vanaf blijven en wat doet het met je schildklier?
Ik heb het in het kort samengevat. Je leest het hieronder.
Ultrabewerkte voeding, wat is het?
Er is een heel lange definitie van ultrabewerkte voeding, die ik je zal besparen. Het komt er in het kort op neer dat wanneer iets in plastic verpakt zit en het minstens één ingrediënt heeft dat wij niet in ons keukenkastje hebben staan, dat het ultrabewerkt is. Denk aan stoffen als:
- gemodificeerd zetmeel
- palmstearine
- emulgatoren
- stabilisatoren
- geur- en kleurstoffen
Dit zijn allemaal stoffen die industrieel gemaakt zijn en niet bedoeld om te eten. Meestal is het doel van ultrabewerkte voeding om de ingrediënten van een traditioneel en populair voedingsmiddel te vervangen door goedkopere alternatieven. Deze alternatieven zorgen daarnaast ook nog eens voor de verlenging van de levensduur én voor overmatige consumptie. (Plus zeer hoge winsten voor de bedrijven die deze producten op de markt brengen…)
Waarom kun je er niet vanaf blijven?
Chris interviewde voor zijn boek onder andere een universitair hoofddocente die zich richt op eetverslaving en obesitas. Zij vertelde hem dat sommige ultrabewerkte voedingsmiddelen het beloningssysteem in de hersenen activeren op een manier die lijkt op wat er gebeurt als iemand drugs, alcohol gebruikt, nicotine of morfine gebruikt.
Het activeren van dit beloningssysteem ondermijnt onze vrije wil en maakt dat we het niet bij het ene schaaltje chips – waar we mee begonnen – kunnen laten. Het maakt ook dat als we dit soort ‘voedingsmiddelen’ stelselmatig blijven eten, we overgewicht krijgen en ziek worden. Ik ga zo in op wat het met onze schildklierhormonen doet. Eerst nog een uitspraak van Nicole Avena, de docente waar ik het net over had. Zij vertelde dat de industriële basisingrediënten zonder toevoegingen (denk aan zout, zoetstoffen, geur-, kleur- en smaakstoffen) voor onze tong en hersenen niet herkenbaar zouden zijn als voedsel. ‘Het zou bijna zijn alsof je vuil at.’
Klinkt niet erg aantrekkelijk…
Een andere deskundige vertelde Chris dit: het meeste ultrabewerkte voedsel is geen voedsel. Het is “een industrieel geproduceerde eetbare substantie”.
Toen Chris door had dat het het ultrabewerken van het voedsel is dat maakt dat we blijven eten en ongezond worden, is hij gedurende vier weken een ‘dieet’ van 80% ultrabewerkte voeding gaan eten. Na vier weken was hij 6 kilo aangekomen, hij was uitgeput, had pijn, voelde zich ellendig en was boos. De onderzoeken die hij daarna liet uitvoeren gaven aan dat zijn eetlusthormonen totaal van slag waren, zijn ontstekingswaarden verdubbeld en de MRI-scan gaf aan dat het eten van het ultrabewerkte ‘voedsel’ de gebieden die over verlangen en beloning gaan hadden geactiveerd.
Chris stopte na de scan met eten van alles wat ultrabewerkt was. Binnen 48 uur sliep hij weer goed, begonnen zijn darmen weer goed te werken en kon hij zich weer beter concentreren.
Ik vind het bizarre resultaten. In de periode dat ik zijn boek las, ben ik ook de etiketten van de producten die ik zelf kocht gaan lezen. Veel ervan is onbewerkt en heeft geen etiket, denk aan alle groenten, fruit, noten, zaden, glutenvrije havermout, rijst etc. Maar een aantal dingen wel. En tot mijn verbazing kwam ik ook in de biowinkel producten tegen met ‘natuurlijke aroma’. En zoals ik al wist is bijna alles wat aan glutenvrije producten te koop is ultrabewerkt. Die koop ik al een tijd niet meer..
Wat doet ultrabewerkte ‘voeding’ met je schildklier?
Dit is natuurlijk een vraag die bij mij, en waarschijnlijk ook bij jou op kwam. Dat het slecht is voor je algehele gezondheid kun je waarschijnlijk intuïtief al aanvoelen. Dat overgewicht slecht is en welke risico’s ermee gepaard gaan, hoef ik je ook niet te vertellen. Maar wat is de invloed op de schildklier?
Het korte antwoord is dat het je schildklierhormonen in de war gooit en met name de omzetting van het inactieve T4 naar het actieve T3. Die omzetting vindt niet in je schildklier plaats, maar voor een groot deel in twee organen die last hebben van het ultrabewerkte ‘voedsel’, je lever en je darmen.
- Je lever zorgt niet alleen voor de ontgifting van ons lichaam, maar heeft nog heel veel meer functies. Een van die functies is het omzetten van het inactieve T4 in het actieve T3. De schattingen zijn dat 80% van je actieve T3 afkomstig is van die omzetting uit je lever. Het langere tijd eten van ultrabewerkte ‘voeding’ kan leiden tot een vervette lever, oftewel een lever die zijn werk niet goed meer kan uitvoeren. Het goede nieuws is gelukkig dat je lever zichzelf kan herstellen. Overstappen naar het eten van ‘echt’ eten kan je lever hierbij ondersteunen.
- Je darmen – de lage hoeveelheid vezels, vitamines en mineralen plus de onnatuurlijke toevoegingen van alles wat ultrabewerkt is, kunnen ervoor zorgen dat je darmwand niet goed meer zijn werk doet. Hierdoor kunnen er stofjes in je bloed komen die er niet horen. Daarnaast zorgt het voor een verstoord darmmicrobioom (te veel slechte en te weinig goede darmbacteriën). Voor de omzetting van schildklierhormonen zijn vitamines en mineralen nodig, die ten eerste in je voeding aanwezig moeten zijn en die ten tweede door je darmen opgenomen moeten kunnen worden. Ook schildkliermedicatie – als je die gebruikt – moet door de darmen worden opgenomen. Tot slot is een goede darmwerking essentieel voor je immuunsysteem. Dat is voor iedereen belangrijk, maar extra belangrijk als je last hebt van de ziekte van Hashimoto (trage schildklier waarbij er antistoffen tegen de schildklier zijn gevonden, wat wordt gezien als een auto-immuunziekte)
- het consumeren van ultrabewerkte ‘voeding’ kan zorgen voor laaggradige ontstekingen. Dat zijn ontstekingen waarvan je niet de klassieke ontstekingssymptomen (roodheid, gezwollenheid, pijn) krijgt, maar waarbij je immuunsysteem wel continu actief is. Wanneer je laaggradige ontstekingen hebt, wordt er minder inactief T4 omgezet in het actieve T3. Het immuunsysteem kost veel energie en is zo ontworpen dat het energie kan weghalen bij andere processen in je lichaam. Heel handig als het even nodig is om te overleven, maar niet langdurig.
De beste en misschien wel enige oplossing is om helemaal te stoppen met het consumeren van ultrabewerkt ‘voedsel’ en weer echte voeding gaan eten. Het lezen van het boek heeft mij geholpen om de laatste restjes van dit bewerkte spul mijn keuken uit te werken. En het geeft me rust. Geen cravings meer, ook al waren het geen heftige cravings. Maar vier notenreepjes in een uur is toch ook wat veel van het goede. Ik heb sinds kort een energetisch meetapparaat en tot mijn verrassing bleek ik ook wat last te hebben van een vervette lever. Dat stimuleert om het helemaal te laten staan.
Dit is wat het je op gaat leveren als je de moeite wilt nemen alle etiketten te lezen, te stoppen met het kopen van bewerkte rommel en het onbewerkte eten toe te laten:
- je krijgt weer echte voedingsstoffen binnen, waardoor de cravings na een paar weken (brein heeft even tijd nodig) zullen stoppen.
- Ook je smaakbeleving zal anders worden en je zult ineens dingen als zoet gaan ervaren die je nooit zoet vond.
- Je darmwerking en -microbioom zullen verbeteren door het gaan eten van vezels en micronutriciënten en het weglaten van schadelijke stoffen.
- Je lever zal de ruimte krijgen om zichzelf te herstellen.
- Je ontstekingswaarde zal lager worden.
- Grote kans dat je hierdoor een betere stoelgang, betere concentratie en meer energie krijgt en dat je humeur er ook op vooruit gaat.
Klinkt goed toch? En ja, dit kost inspanning en ja, zelf koken kost meer tijd dan dingen uit pakjes en zakjes koken. Aan de andere kant, als je hier wat moeite in stopt, word je er vanzelf handiger in en met een beetje geluk krijg je er schik in als je merkt dat je energie toeneemt en je klachten afnemen.
Heb je er hulp bij nodig, Plan dan even een gratis online inzichtsessie in. Dan kijk ik met je mee naar jouw klachten, of ik iets voor je kan betekenen en wat jij kunt doen om van je klachten af te komen.